Từ trái Nguyễn Nam An - Phan Thanh Sơn - Cô Liệu - Đại Dũng - Trung Hậu -Nguyễn Văn Hào
Cô Đặng Thị Liệu, mạ tôi, nhẹ bước lên trời 8 tám giờ tối ngày 30 tháng 1, năm 2021. Trong thời buổi cách ly, mạ đi âm thầm trong yên lặng ở một nhà dưỡng sinh dưỡng lão tại San Jose, California.
Mạ không sinh ra tôi, nhưng tôi là một trong biết bao nhiêu đứa con của ma. Con của mạ từ những trại cô nhi, từ những bịnh viện dã chiến ngoài mặt trận, từ những lao tù của tháng năm mất nước, từ những trại tỵ nạn trên đường đi tìm kiếm tự do.
Mạ Liệu sinh ngày 18 tháng 3, năm 1933 trong một gia đình Huế chay ở Huế. Mạ là thứ ba trong bốn người con trong gia đình hai trai hai gái.
Mạ ít nói về người cha của mạ có lẽ vì mồ côi cha từ lúc còn nhỏ. Về người mẹ của mạ, mạ Liệu có cho tôi nghe câu chuyện như sau: lúc sau trung học ở Huế, mạ Liệu đươc cha Luận (Linh Mục Cao Văn Luận) cho học bỗng đi học đại học ở Úc. Hai ngày sau khi mạ vác vali vào Sài Gòn chờ chuyến bay đi Úc thì mà nhận đươc điện tín của me từ Huế. “Con ơi me nhớ con quá!”. Rứa là mạ Liệu kéo vali lên tàu bay bay về Huế với me.
Mạ Liệu tốt nghiệp Sư Phạm ở Huế. Sau đó không lâu mạ trở thành “dân trèo đèo”, người xứ Huế sống trong Quảng Nam Đà Nẵng.
Tôi không nhớ những năm đầu nghề mạ dạy môn gì, nhưng những năm sau thì mạ dạy môn Anh Văn và giữ chức vụ Tổng Giám Thị cho trường Nữ Trung Học Hồng Đức cho đến ngày mất nước.
Bà Hiệu Trưỡng Nguyễn Khoa Diệu Liễu quý mến mạ Liệu như người em gái út. Mạ Liệu thì lúc nào cũng nhắc về bà hiệu trưỡng như một người chị đầu, đầy thương yêu bão bọc.
Bà Nguyễn Khoa Diệu Liễu
Hiệu Trưởng trường Nữ Trung Học Đà Nẵng (1968-1975)
Mất năm 2011 tại Tam Đảo - Việt Nam
Còn học trò trương Nữ Trung Học thì lúc nào cũng chíu chít bên mạ Liệu như những cánh chim non. Sợ bà tổng giám thị thì ít mà thương thì nhiêu. Từ thập niên 1980 đến giờ phút chót, đi đâu mạ Liệu cũng gặp học trò, chung quanh mạ Liêu, đầy những tiếng “thưa cô” trìu mến.
Cô Đặng Thị Liệu
Tổng Giám Thị
Giáo Sư Anh Văn
Định cư tại San José, California - USA
Những năm cuối thập niên 60s và đầu thập niên 70s, là thời gian mạ Liệu làm việc không ngừng. Ngoài công việc ở trương Nữ Trung Học, mạ Liệu tổ chức xây dựng và chăm lo cho các Cô Nhi Viện trong thành phố bằng cách tìm trợ giúp từ các cơ quan thiện nguyện Hoa Kỳ. Mỗi năm mạ Liệu còn đi thăm viếng và ũy lạo, các bịnh viện dã chiến và các tiền đồn ở ngoài mặt trận
Có lẽ vì vậy sau 1975 bên thắng trận gán cho mạ Liệu cái nhãn “cọng tác với kẻ thù” và không cho mạ Liệu trở lại trường.
Thôi thì mạ Liệu xách áo tìm đường vượt biễn.
Tôi gặp lại mạ Liệu mùa hè năm 1980 ở Denver, Colorado lúc mạ Liệu đi thăm anh Minh. Thời gian đó tôi và đám bạn đồng cảnh ngộ, trong đó có anh Minh, bơ vơ xất bất làm lại từ đầu trong trường đại học.
(Chú thích dài dòng: anh Minh là bạn của ông Tom Melia lúc còn là sinh viên Y Khoa ở Huế; ông Tom quen mạ Liệu qua các công tác thiện nguyện; sau 1975 ông Tom làm viêc trong các trại tỵ nạn và có gặp lại anh Minh và mạ Liệu. Ông Tom nói giọng Huế nghe y chang như mấy mệ ăn trầu)
Thời gian đầu 1980s mạ Liệu trẻ và khỏe lắm. Đi thăm mấy thằng con trai mà lúc nào cũng lo nấu ăn, chùi rữa chổ ăn ở nhà tắm. Mạ nói mấy thằng con trai ni nhớp như trâu…
Ở San Jose, mấy năm đầu mạ Liệu làm case worker cho IRC (International Rescue Committee). Công việc chính là lo cho người tỵ nạn boat people mới tới có chổ ăn chổ ở chổ làm việc. Thêm vào đó là giúp chuyện giấy tờ làm đơn cho đoàn tụ gia đình, chuyện HO, xin thẻ xanh, quốc tịch.
Khoảng năm bảy năm sau, mạ Liệu làm luôn nhiệm vụ Director cho đến lúc nghĩ hưu
Ở San Jose, clients của mạ Liệu nhiều lắm. Những năm sau khi trí nhớ của mạ mờ dần, hầu như lúc nào mạ đi chợ đi ăn cũng gặp người chào thăm hỏi, mạ chỉ cười cười và nói “chắc là thân chủ mà không nhớ tên chi.”
Vì không có gia đình riêng nên mạ dành hết thời giờ và năng lực cho công tác thiện nguyện và công tác cộng đồng. Mạ sống một mình mà mạ chẳng cô đơn. Lúc nào mạ cũng có công chuyện làm. Học trò của mạ trên đất Mỹ càng ngày càng nhiều đông và ở nhiều nơi; ai kêu đi họp đại hội ở đâu mạ cũng đi, miền đông, miền tây, miền nam, miền bắc.
Những năm sau 2000 mạ dành nhiều thì giờ làm việc với Friends of Hue Organization. Mạ đi về VN xây dựng trường học cho các trẻ em mồ côi. Mạ cấp hoc bỗng cho học sinh nghèo; mạ tạo ra các chương trình cho vay không lấy lời cho dân nghèo không có vốn.
Riêng tôi cuộc đời lênh đênh ba chìm bãy nỗi. Khi nào rơi xuống vực sâu cũng có bàn tay mạ Liệu đưa ra vớt. Khi nào cuộc đời làm khó quá thi tôi tìm về hỏi mạ.
Mạ đi hỏi vợ cho tôi ở tận miền cưc Bắc.
Mạ đi thăm nuôi gia đình tôi khi hai đứa cháu gái ra đời.
Mạ gũi bao nhiêu thư từ khuyến khích cổ võ an ủi khi lủ nhỏ thấm mùi thành công thất bại.
Khi mạ về Huế mạ đi lên núi thăm ba mạ ruột của tôi ở tận Bình Điện
Từ khi qua năm 2017 thi mạ Liệu yếu hẳn. Bác sĩ không cho mạ đi travel nữa. Lái xe cũng bị giới hạn trong vòng 3 miles.
Thư từ liên lạc mạ cũng ít dần. Có nhiều khi tôi gọi điện thoại mà không thấy mạ bắt lên.
Học trò của mạ Liệu nói mạ lúc này lẩn lắm rồi, hay quên lắm.
Tháng 11, năm 2019, tôi ghé về căn nhà mạ Liệu ở đường số 4, bấm chuông kêu cô ơi cô hỡi mạ ơi mạ hỡi. Đợi khá lâu tưởng không có ai trong nhà nên tôi thất vọng quay đi. Đến khi ra xe nhìn lại thì thấy có mạ trong khung cữa sổ. Thì ra mạ không nhận ra tôi, tưởng người lạ nên mạ sợ mạ không dám mở cữa. Chập lâu, trí nhớ mạ như bụi đường lắng xuống mạ mới nhìn ra tôi. Tôi hỏi mạ “sao cô không về ở với con với cháu cho vui. Mạ nói mạ thích sự tự do riêng rẽ. Tôi nhìn mắt mạ, thấy trí nhớ của mạ như hai ngọn nến lung linh chập chờn. Tôi hỏi xin mạ số điện thoại của anh Hoành chị Lộc trước khi ra về
Rồi pandanic chụp xuống, cả thế giới nằm yên một chỗ. Lâu lâu tôi text hỏi anh Hoành sức khỏe của mạ. Anh Hòanh thường trả lời “Cô vẫn thường, có chi mình cho D hay liền”.
Ngày 29 tháng 12 tôi đang ngồi ở nhà thi anh Hoành gọi hỏi muốn nói chuuyện với cô khong? Dạ muốn. Nhắc đi nhắc lại mấy lần mạ mới nhớ ra con. Mạ nhớ kỹ niệm Huế, Đà Nẵng, Saì Gòn nhiều hơn California, Texas. Mạ nhớ những chuyến đi thăm dì Cước…
Ngày 12 tháng 1, anh Hoành gọi báo tin mạ mới được đưa vào binh viện, sau mấy lần té lên té xuống và bỏ ăn.
Ngày 15 tháng 1, người ta đưa mạ vô nursing home. Tôi nóng ruột như lữa đốt muốn bay về thăm mạ nhưng anh Hoành nói nursing home đó tuyệt đối không cho thăm viếng, hỏi thăm tin tức của mạ cũng rất khó khăn.
Tôi và anh Minh trao đỗi một vài messages. Anh Minh nói the end chắc đã gần kề. A life of compassion and caring.
Những ngày sau tin tức của mạ Liệu chỉ có vỏn ven chữ okay thôi.
Sáng thứ 7, ngày 30 tháng 1, anh Hòanh text “cô đã bị Coma vì không thở được.”
11:47 tối ở Houston, cellphone của tôi rung nhẹ message của anh Hòanh: Cô Liệu mất hồi 8pm (pac), buồn quá.”
Tôi ngồi trong bóng tối tay run lòng muốn khóc mà hai con mắt ráo khô.
Bên ngoài trăng rằm 17 soi sáng lối đi về cữa thiên đường.
Mạ ơi, mạ đi thanh thản bình an, nghe mạ Liệu.
nguồn : http://nutrunghocdn.com/Tin_Tuc/Tin_Buon/Thuongtiec_CoDangThiLieu/MaLieu.html
