Tôi trở thành nữ sinh của trường trung học Phan Châu Trinh Đà Nẵng bắt đầu niên khóa 1959 kéo dài đến niên khóa 1966. Chặng đường thời trung học chắc chắn là chặng đường đẹp nhất.
Hôm nay ngồi đây viết lên những dòng này - hồi tưởng lại chuyện xa xưa - tôi đã bắt đầu bước vào tuổi lục tuần. Cái tuổi chưa gọi là già lắm, nhưng rõ ràng là không còn son trẻ nữa. Vậy mà lạ thay, khi nhớ lại những kỷ niệm thời trung học, lòng tôi vẫn phơi phới như ngày nào. Và tôi gặp ngay lại cô gái tóc ngắn, nhí nhảnh trong màu áo dài trắng của một thời được làm nữ sinh.
Tôi không nhìn thấy " cô ấy "qua tấm gương soi. Nhưng tôi nhận đúng mặt, gọi đúng tên " nàng " bằng những hình ảnh còn tiềm ẩn,sống trong lòng. Những hình ảnh những vết son, nhìn lại chúng bằng sự nhớ tiếc, càng thấy rõ nét hơn nữa.
Mỗi niên khóa được bắt đầu sau ba tháng hè, những mùa hè trong thập niên sáu mươi của đám sách đèn, vốn không mấy ảm đạm, ngậm ngùi, như thường được than thở trong những trang lưu bút, và thường trôi qua khá nhanh. Khi những cây phượng còn đỏ hoa trên nhiều ngã phố, một sớm mai, dẫu đã biết trước, lòng cũng không khỏi lâng lâng trước sự nhộn nhịp ở mỗi cửa hiệu bán sách vở, dụng cụ học sinh, năm mới sắp bắt đầu, tôi thích nhất giai đoạn này.
Tùy theo niên khóa, những loại sách Toán, Lý Hóa, Sử Địa của Đinh Qui, Bùi Tấn, Lê Nguyên Diệm, Đặng Sĩ Hỷ, Tăng Xuân An... Những Cour De Langue et de Civilisation Francaises, L'Art de Conjuguer của G. Mauger, Le Bescherelle. Những L'Anglais Au B.E.P.C của R. Barat... được mang về với nhiều tá vở. Những cây Pilot, Parker được ngắm nghía , chọn lựa... Những thời gian ngồi say sưa bọc vở thật là êm đềm. Màu xanh ,đỏ, vàng, trắng...của những tờ giấy luôn tỏa ra thu hút kỳ diệu. Những nhãn vở giản dị hoặc màu mè hoa lá, được nắn nót đề tên rồi cẩn thận dán vào chính giữa từng cuốn một.
Đi liền với việc mua sách vở, đám nữ sinh không quên ghé thăm các tiệm may nổi tiếng như Phan Cháu, Văn Hai...,áo dài và quần trắng là trang phục bình thường mỗi ngày đến lớp. Áo dài màu thiên thanh dành cho ngày thứ hai mỗi tuần để chào cờ, để chăm chú hát Quốc ca và khúc khích trong Hiệu Đoàn ca :
Cùng phá xích xiềng dành lấy dân quyền
Gương người nêu cao toàn dân ghi nhớ
Là học sinh Phan Châu Trinh ta tiến bước theo chân người...
Lời và nhạc của thầy Hoàng Bích Sơn uyển chuyển và hùng tráng nhưng có non nửa số sĩ tử không thuộc nằm lòng. Riêng tôi có lẽ đứng hàng đầu trong " đám xuân xanh ấy ". Bên cạnh tệ hại đó, cho đến ngày hôm nay, tôi vẫn còn hiểu một cách khá mơ hồ về ý nghĩa của cái huy hiệu trường PCT được khéo léo thiết kế như sau :
- Một cái cánh, đuôi ngã về phía bên phải, nằm sát phía trên một bánh xe tròn quay quanh tám đường gân.
- Một cuốn vở mở ra, nằm chồng lên bên mép phải của bánh xe.
- Một cây bút chênh chếch cắm xuống dòng cuối trang trái của cuốn vở.
Tất cả những hình ảnh đó, hẳn nhiên là biểu tượng cho sự học hỏi, vươn tới va` biến hóa không ngừng(?).
Cùng với huy hiệu,một vật trang sức khác mà chúng tôi, đa số giàu công săn sóc là cái bảng tên. Với tấm vóc nhỏ nhắn, dễ thương, có hai màu chỉ thêu xanh, đỏ nổi bật trên nền trắng. Những cái tên " đáng nhớ " được nằm ngoan trong đó. Tất cả đều trở nên kiều diễm lẫn thân mật hơn. Những bảng tên nhỏ bé đó được gắn ở vị trí đúng như nội qui bắt buộc. Nhưng tôi vẫn ngỡ rằng, chúng luôn có sự khác biệt. Người đài các, đoan trang có cách gắn của những nữ hoàng thùy mị. Người bay bướm, lãng mạn có cách gắn của các bậc nữ lưu nghệ sĩ. Cá nhân tôi, có lẽ thuộc về nhóm sau.
Ngày tựu trường gần như năm nào cũng giống nhau. Nhưng nỗi náo nức, xao xuyến trong lòng, ít nhiều có khác đi. Càng lên lớp cao, chúng tôi càng đậm đà thêm những chững chạc. Tình cảm trùng khớp với tuổi đời, nhưng không vì thế chúng tôi đánh rơi những hồn nhiên, những trong trắng tinh khiết. Đó chính là điểm quý nhất, chỉ có được ở thời trung học.
Trước ngày khai giảng, chúng tôi thường xuyên ghé qua trường xem thông báo để biết lớp mình sẽ bắt đầu buổi sáng hay chiều, rồi buổi học đầu tiên cũng đến.
Dễ chừng có đến năm mươi trái tim kề vai nhau trong cùng một phòng học, cũng đồng dạng với nhiều trường trung học khác, mỗi lớp học của trường PCT đều rộng rãi, thoáng mát. Hai dãy bàn học được kê song song, mỗi hàng như một hàng quân ngay thẳng. Hai bàn đầu luôn luôn dành cho nữ sinh. Không nhắc chắc các bạn cũng nhớ, bàn học lúc bấy giờ là một cái bàn gỗ dài vừa đủ năm chỗ ngồi sát bên nhau, khá thoải mái. Phía dưới là bốn chân lớn, chắc chắn, với những thanh gỗ được nối kết để nâng một hộc bàn dai`, vững vàng. Mặt bàn thường được đóng xuôi xuống phía người ngồi.
Mỗi khi rời lớp học, chúng tôi như một đàn bướm trắng nhởn nhơ giữa bóng nắng trong như lọc, hoặc giữa cái râm mát mềm mại của buổi chiều. Trong bất cứ thời khắc nào, lúc ra về cũng như lúc đến trường, gần như một trăm phần trăm trên tay đám nữ sinh đều có cái cặp da xinh xắn. Nói rằng cả thế giới đang được chúng tôi nhốt trong cặp, chắc cũng không sai bao nhiêu. Này nhé, ngoài những sách vở cần thiết được thay đổi theo thời khóa biểu, trong cặp của chúng tôi còn có nhiều thứ dễ thương, dễ ghét. những thứ dễ thương bao giờ cũng chiếm đa số: vài trái me chua, một gói nhỏ ô mai, dăm bảy sợi mực khô ngấm tương ớt chưa ăn kịp. Có bữa còn ướt mềm trái cốc bạn cho, chưa có giờ để hàm răng nghiền ngẫm. Thú vị hơn nữa là những món quà của bạn tặng bất ngờ, một cái kẹp tóc, một dãi băng đô, một bản nhạc đang ăn khách vừa phát hành... hoặc một vài cái có tầm vóc hơn, ví dụ như một lá thư tỏ tình, đã được một bạn trai trao kín đáo, bỗng dưng cho mượn một cuốn sách nào đó, hoặc một vài bài thơ còn khá vụng, được lấm lét trao gởi.
Trên đường, quá một nửa số áo dài trắng che đầu bằng những chiếc nón bài thơ. Họ để lưng lửng giữa cằm cái quai nhung màu tím, xanh, đen...hoặc bằng lụa màu ngà, thiên thanh... tùy sở thích. Vành nón phía trước bao giờ cũng được ngẩn cao hơn, để lộ những khuôn mặt hồng hào, tươi mát, nằm phơi phới giữa suối tóc chảy kín xuống bờ vai. Một số ít, trong đó lại có tôi, để đầu trần cho mái tóc thơm tha hồ giỡn chơi với gió, với nắng, với những cặp mắt đa tình vói theo.
Các con đường Lê Lợi, Phan Châu Trinh, Nguyễn Hoàng, Duy Tân, Thống Nhất là những chặng cuối, đã dắt những bàn chân hoa chụm lại với nhau dưới mái trường PCT. Mặt đường, hoa lá, nhà cửa hai bên... vẫn ngày ngóng đợi, vẫn tiếp nhận mùi hương con gái ngọt ngào. Tôi thật sự hãnh diện đã đóng góp hương tuổi xuân cho những cảnh sắc thân thương này. Một thời được làm nữ sinh, một thời hạnh phúc.
Trong cuộc sống xa nhà ngay trên quê người hiện tại, vào những lúc ngã lòng nhất, tôi đã may mắn có một cõi để tìm về, khả dĩ ngồi bình tâm nhúng rửa những phiền muộn, cõi đó chính là thời làm nữ sinh.
Lần trở về này, tôi không vì vui, buồn mà vì bị rủ rê bởi một phong trào nhớ, viết về trường xưa đang được phổ biến rộng rãi trên các mạng điện toán. Dầu không dám mong những bước chân chữ nghĩa của mình được đón tiếp nồng hậu, tôi cũng xin hết lòng ngắt ra đóa hoa trong tình tôi, khe khẽ đặt lên để hướng về trường xưa, và lên tất cả những mắt cười của bạn bè cũ...
Đã nhìn ra chưa, các bạn của tôi ơi! Các đàn chị, đàn em tôi ơi. Tôi đây nè...Phước Khánh...Phan Châu Trinh đây nè...
Những ngày cuối thu 2011.
PHƯỚC KHÁNH - NIÊN KHÓA 59 - 66 PCT.
