Ngõ Sau Phố Cũ Đường Xưa

User Rating: 4 / 5

Star ActiveStar ActiveStar ActiveStar ActiveStar Inactive
 

Ngõ Sau Phố Cũ Đưởng Xưa

Chiều chiều ra đứng ngõ sau

Ngó về quê mẹ ruột đau chín chiều...( 1 )

DuongXua2

Người lưu dân lặng đứng bên ngõ sau vườn nhà , lòng hẫng buồn như vừa lỡ chuyến đò ngang.

Mùa hạ hanh hao thiếu vắng , những ngày mưa chừng như đã qua từ lâu lắm . Buổi chiều thu sẹ bước về phía chân ngày . Lá đồi phong vàng ối bên kia bờ hồ chen trong màu tím đỏ của sồi giẻ chảy miết theo ráng chiều về cuối phương trời ủ bóng hoàng hôn . Dáng liễu gầy guộc Đường Thi soi bóng xuống mặt hồ gợn sóng, làm đong đưa quầng lá bông súng xanh ủng muộn sắc vàng phai. Cây liễu bên hồ Mẹ trồng nhiều năm trước , dịp bà từ quê xa qua thăm con cháu . Giòng lá rũ phất phơ như tóc Mẹ chiều hôm . Chiều chỉ lặng lờ chút gió , sao lòng chợt khơi vương niềm nhớ khôn nguôi .

Ngọn gió quê vẫn lịm ngút trời xa nên ngõ vườn sau trên từng chiều lưu xứ là nơi để tựa lưng,  trông ngóng thẩn thờ. Từng ngọn lá vàng lả tả rơi vào im vắng, nương chìm trong  ngút ngàn thu phong nhuốm màu chiều bất tận quan san. Bầy vịt trời quang quác gọi nhau , giỡn đùa trên mặt hồ, vùng nước lưu dung của chim trên đường di trú . Hàng năm từ những ngày đầu thu , bầy chim quen sớm từ bỏ bãi hồ phương Bắc bay về sống tạm trên vùng nước lặng không xa ngõ vườn sau. Xóm nhà vắng vẻ choàng quanh bờ hồ như vui hơn với tiếng chim rộn rã gọi bầy và từng đôi cánh biếc sãi đùa trên mặt nước vướng màu thu . Thế rồi cái lạnh từ biển hồ chẳng lâu sau nhón gót len theo, se buốt cơn tuyết đầu mùa , bầy chim lại đàn lũ gọi nhau sãi cánh về vùng nắng ấm phương Nam.

Nửa vầng trăng chiếu huyền khuyết trên ngọn cánh rừng phong . Nửa vầng trăng .Vầng trăng ai xẻ làm đôi ...( 2 ). Mãnh trăng chẻ đôi long đong trời quê cũ. Và chơi vơi nửa vầng kia đã nào nguôi nỗi sầu viễn xứ ...Nơi nào là Quê Nhà cho một kiếp thiên di , cho bầy chim trốn tuyết đang bơi lội trong vùng nước , sẽ đóng thành băng vào những ngày đông đang tới . Câu hát cũ về một ước muốn quay về , ngồi yên dưới mái hiên nhà ( 3 ) trong màu trăng ngát lừng hương bưởi vườn khuya , rời rạc tìm đến đầu môi , ấp úng bạc nhược như một nỗi muộn phiền ...

Hơi nước quyện se sắt thu phong, lãng đãng trên mặt hồ lớp sa mù giăng mắs bâng khuâng . Có phải bụi thu mờ hay lớp phấn bụi miên liễu Đông Pha âu sầu cố quận ? dạ lai u mộng hốt hoàn hương ( 4 ).  Đêm qua ông cũng nằm mộng trở về quê . Mơ trở về làm đứa bé thơ trong vòng tay mẹ , chỉ để rồi bừng mắt dậy, đếm canh dài , trở lăn với nỗi ray rứt của tháng ngày biền biệt trôi đi không trở lại .Nhân hành do khả phục . Tuế hành na khả truy ( 4 ) . Người đi mong có ngày về. Tháng năm đi mất khôn hề đuổi theo . Mẹ già một nắng hai sương , biết Mẹ có còn chờ được ngày về của đứa con xa vẫn ôm mối sầu hoài vọng quê hương . Diệc dục cử hương phong. Độc xướng vô nhân họa ( 4 ). Quê xưa tình dẫu đượm dày . Nỗi riêng ấp ủ , phân bày cùng ai ...

Hàn Giang mòn mõi phương trời nhớ

Ấp ủ trong tim những tháng ngày ... ( 5 )

Phố cũ trời quê xưa . Cảnh rừng dương ôm quanh bờ vịnh cuối phố , mở ra lối biển , chớp tắt ngọn hải đăng chóp núi u hoài . Con đường từ Trẹm , kiêu sa  hàng cây bạc hà vương vóc liễu , theo áo lụa em về dọc bờ sông đỏ rưng sắc phượng . Ngôi trường  Trung  Học không xa giòng sông , cao vời bóng tàng cây xà cừ chở che dãy phượng vừa lớn xanh mướt lá . Bóng mát cây sao kiền kiền ,trên lối Nguyễn Hoàng ., Quang Trung , Thống Nhất , che mát bầy áo trắng đường trưa . Con dốc nắng ướt lưng thiếu nữ , bịn rịn mái tóc thề như e ấp gọi mời chân ai theo bước lối về Ga Lớn . Giàn bông giấy trước nhà rực tím màu hoa khuất sau vách cổng cao vừa khép làm ngại ngần gã học trò lơ đãng chọn lối rất xa để trở về nhà . Những dịp nghỉ bất ngờ hai giờ sau thì luôn qúa ngắn cho chuyến phà qua sông , theo con đường dương liễu dẫn tới Mỹ Khê rộn sóng hay đạp xe thành bầy qua ngã Đò Xu êm đềm bến nước , chát chát chua chua trái ổi sân chùa Bà Quảng .

Bóng mát hàng cổ thụ thả xuống khoảng sân gạch mát rượi của những ngôi đình làng cuối cùng của một thế hệ . Những mái đình Hả Châu , Thạch Thang , Thạc Gián , Nại Hiên , cũ kỷ rêu phong rải rác trong thành phố còn ghi lại biết bao kỷ niệm êm đềm của thời thơ trẻ . Bầy học trò mải mê “ đá xóm “ dưới bóng cây bàng , mù u . Vị ngọt ngọt nhát chát của trái bàng , trái mù u và nước giếng thì luôn sẵn sàng cho lúc nghỉ mệt giữa trận đấu . Banh là trái bưởi lấy trộm từ miếu Tân Thành đem ra đình Nam Dương để đá phục thù cho cuộc chiến bại hôm qua . Bãi cát cuối đường Triệu Nữ Vương trước đình Thạch Thang , một tối thứ  Năm  mỗi tháng , là đấu trường quần vật của đám con nít xóm trước đồn Cảnh Sát Hoàng Diệu trong khi chờ xem phim . Ty Thông Tin chiếu thời sự Tổng Thống Diệm đi kinh lý trước khi vào những phim chính như Chúng Tôi Muốn Sống , Ánh Sáng Miền Nam , Đất lành mà bọn trẻ hầu như đứa nào cũng thuộc từng cảnh phim .

Ngôi trường tiểu học ở đầu ngã vào thành phố , khuất sau xóm nhà tranh nép mình dưới bóng mát hàng cây sầu đông dọc theo lối đi lầy cát . Từng chùm hoa màu tím nhạt lấm tấm trắng , phất phơ trong gió cuối xuân , tỏa hương nồng ngát đến tận đình làng phía sau trường học . Ngôi đình bề thế có voi chầu hai bên sân gạch rộng , nhìn xuống bàu nước phủ hoa bèo chen lẫn với những nụ bông súng trắng hồng . Nằm trên lưng voi , hấp hẩy nhìn sợi hoa xoài đong đưa theo tầng mây trắng trên cao , đôi mắt trẻ thơ chợt ríu lại êm đềm .

Đường đi học là quãng đường quê từ xóm Mả Vôi , băng qua đường rầy xe lửa rồi men theo bàu Thạc Gián mát rượi bóng tre trước khi đến trụ sở xã nhìn ra phía đường Hùng Vương . Cống nước ngã ba Cây Quãng chảy xiết vào những ngày mưa , chiếc rớ cất lên , vài con cá mắc cạn hốt hoảng búng mình bạc trắng . Sáng nào cũng thế , cậu bé rẻ vào Vườn Ương Thạc Gián  đứng chờ đứa bạn cao hơn mình cả cái đầu  , khuôn mặt khờ xấu , từ ngôi nhà nhỏ cuối góc vườn ương đi ra để cùng đến trường . Chia nhau mẫu bánh mì , củ khoai lang ,hai đứa đi dọc dưới hàng cây vừa- mù-vừa- u đến tận ngã bai Cai Lang rồi rẽ theo lối cát vào trường .

Đầu năm lớp Tư , phải hết mấy tuần , cậu bé mới viết và gọi đúng tên người bạn mới . Huờn . Tôn Thất Huờn . Người cha dòng dõi vương tộc mà cục mịch ít nói ,suốt ngày lo phụ việc chăm sóc cây con trong vườn ương . Huờn không thích tên mình mấy vì có lần cậu bé nghe hắn cằn nhằn với mạ . Răng hồi nớ cha mạ không đặt tên tui là Hùng hay Hưng nghe cho hay ? Gán chi cái tên mà bạn bè không đứa mô kêu được hết ...Bà mẹ thương con , an ủi . Ôn nội mi chữ nghĩa cả bồ , đặt tên cháu ý ngĩa cao siêu , mi vói chưa thấu rứa thôi ...Đừng chê mà tội ôn, con ơi .

Ở đâu rồi đứa bạn của một thời tuổi nhỏ . Những người bạn một thuở lớn lên . Đâu rồi chiếc nôi êm trong căn nhà kỷ niệm . Cơn lốc chiến tranh thổi tràn qua quê hương , quay cuồng trong đó một lũ người tuổi trẻ , chọn lựa, tan tác , điêu linh ...Họ cùng trở nên gìà nua từ bên kia biển ngó về nhau , hoang mang một thời để nhớ , lồng lộng hoa niên .

Gần đây ông tình cờ đọc bài viết từ trong nước của một người bạn thời trung học . Bài văn hay , thành thật nỗi gợi nhớ man mác về một mùa hoa sữa đơm hương trên thành phố miền Nam Trung Phần , nơi gia đình anh sống từ gần ba mươi năm qua . Bài viết còn nhắc đến cốm mới Hà Nộ như một gợi nhớ để mà hoài niệm về cốm ở Quảng Nam , quê nhà anh đã bỏ đi để tha phương cầu thực bao năm . Bài viết mang lại cho ông nỗi ưu phiền  . Phải chăng ông đã xa quê hương quá lâu hay bạn ông đang mất mát một quê xưa tự cõi lòng mình ? Hay đấy chỉ là ước lệ mới , buồn cười , của một số người viết bên đó , hiện giờ ? Dù sao thì ông thà buồn cười hơn là phải vương mang thêm một nỗi buồn . Những năm gần đây , phải đợi đến khi một anh chàng nhạc sĩ Huế ra Hà nội viết được bài hát hay về mùa Thu ngoài đó, người ta chợt thấy nhan nhản thơ nhạc nhiều màu về hoa sữa , cơm nguội vàng , cây bàng lá đỏ , muà cốm xanh về ...

Kỷ niệm là con đường ngắn nhất đến từ tim ,không vòng vo , dừng lại , đi quanh . Nhớ về Nha Trang nào ai quên được hàng dương liễu dọc theo đại lộ Duy Tân , con đường ven biển từ Toà Tỉnh đấn Cầu Đá . Ôi Nha Trang liễu xanh , biển xanh , khi mái tóc còn xanh ...như lời thở than cuả người bạn lưu vong mỗi khi nhớ về thành phố biển quê nhà . Bạn nhớ về những cây bàng gần trường Võ Tánh lá trở màu khi trời bắt đầu thu , nhớ “ hàng me cao lá hát như reo “ dẫn đến trường Nữ Trung Học, dọc theo quân y viện Nguyễn Huệ . Như ông nhớ về tuổi thơ Đà Nẵng mát rượi bóng cây kiền kiền hay vết xướt chùm trái chà là trên lối núi Phước Tường . Nhớ những ngày hè ở Huế . Nhớ đường Hàng Đoái nón lá che nghiêng , nhớ trưa nắng Kim Long rạo rực bóng dâu , nhớ màu phượng thắm ngã về Tây Lộc , nhớ con đường lót gạch qua xóm Bao Vinh , nhớ nước Bến Ngự êm đềm bóng tre xanh...

Quên sao đành , cho dù cơn lốc cuồng xoay vẫn thổi rạc rải qua từng mùa chướng . Kỷ niệm thật thà chỉ đến từ dòng dông cũ , từ bóng mát tuổi thơ của riêng mình . Khác hơn , chỉ còn là một thất thóat thương tâm .

Sương lan kín mặt hồ . Vầng trăng thu treo hao hớt chơi vơi trên nóc cánh rừng phong lá rụng , hư huyển tìm bóng mình khuất chìm đâu đó dưới đáy hồ thu . Tiếng vịt gọi bầy lãng đãng gần xa , âm vọng mơ hồ một bến bờ mãi tìm kiếm để dừng đôi cánh mỏi .

Người vợ choàng lên vai chồng tấm áo lạnh . Họ cùng bước vào nhà qua khoảng vườn sau phủ bóng tối

Phan Thái Yên
(ĐS PCT - HĐ 30 năm xa xứ )

  1. Ca dao
  2. Nguyễn du, Đoạn Trường Tân Thanh
  3. Nhạc Trịnh Công Sơn
  4. Tô Đông Pha
  5. Vương Ngọc Long