Nắng hè cuồng nộ đốt cháy thành phố muôn đời hiền hoà này. Một ngày, bất chợt mưa về từ sáng sớm, người ta vội mở tung những cánh cửa, xua những oi nồng, cho gió luồn lách, cuốn đi những bụi bặm.
Bầu trời một màu xám đùng đục. Không như nắng mùa Thu, mưa thong thả nhỏ giọt. Người Đà Nẵng dễ tính tự nhủ, thôi kệ, không còn nắng nóng, đủ ướt mặt đường, mang chút dịu êm của muà Thu chưa tới.
Đà Nẵng ngày nắng,ngày mưa có lắm điều kỳ lạ. Người Đà Nẵng cũng kỳ lạ như thời tiết đỏng đảnh, có khi một ngày đủ bốn mùa. Vui đó, buồn đó. Giận dữ đó, rồi tan nhanh như tàn thuốc cháy đỏ giụi vào chiếc gạt ẩm ướt.
Những cơn mưa ầm ào đổ xuống quét sạch những rác tưởi. Đường phố loang loáng nước. Cái lạnh đầu mùa se se, đủ khiến cho những áo màu sặc sỡ hơn.
Những ngày nắng đỏ lửa, ước ao một ngày mưa. Trời xám xịt vài ba bữa lại mơ một ngày nắng.
Người Đà Nẵng dễ chịu với mọi thứ, nhưng lại ích kỷ với ngày nắng, ngày mưa.
Sông Hàn cũng khó chịu mà đổi màu. Trôi cuồn cuộn nền nâu xám. Vẻ thơ mộng, lăn tăn sóng màu xanh, trôi theo những ngày nắng.
Ngày mưa nước dâng cũng có cái đẹp của nó. Chỉ thiếu đi lũ lục bình kết bè trôi ra biển.
Đà Nẵng ngày mưa vắng hơn. Ghế đá thiếu đi những đôi tình nhân. Lan can cầu vắng đi những khách lãng du.
Người ta thích Đà Nẵng những ngày không mưa, không nắng. Nhàn nhạt vàng và chút ít trắng mây lơ lững trên cao. Lang thang doc bờ sông nhìn hoa lau nở. À, mà không phải bờ sông với những nhà hàng, những ghế đá bằng đá cẩm thạch, những ngọn đèn cao áp hay sắc màu lung linh.
Người ta thích bên bờ sông không lát gạch,nơi mà sự yên tĩnh vẫn còn với những đám cỏ thấp cao, những chiếc thuyền neo đậu chòng chành theo sóng. Người ta thích chút ít Đà Nẵng xưa được giữ lại.
Này là cư xá Thanh Lịch. Này là bồn nước Chi Lăng. Này là Cầu Vồng trắng áo dài chiều tan học.
Này là ngã ba Cai Lang, ngã tư Quân đoàn. Này là rau muốn biển, là rừng thông Thanh Bình. Này là Quán Hộ, Đò Xu. Này là thành Điện Hải, là nhà thờ Con Gà. Này là đường rầy dọc bờ sông Bạch Đằng, cầu chữ T với bóng cây phượng đỏ. Này là cổng trường Sao Mai màu trắng điểm xuyết những vạt áo dài bay trong gió. Này là Hồng Đức diụ dàng mà kiêu sa. Này là chiếc tàu nối hai bờ sông Hàn, bên ni, bên tê, đón đưa biết bao thế hệ bên tê qua bên ni đi học, đi làm. Này là ...đừng quên trước chợ Hàn có nhà ga xe lửa, có “ cầu tiêu “ ông Phước.
Có nhiều lắm cái “ này là “, làm sao kể hết.
Bây giờ , cái còn, cái mất. Nhiều cái tên đã tan biến trong phố xá phù hoa này. Người ta đã phá bỏ đi. Có những cái cần bỏ để xây dựng lại thành phố “ hoành tráng “ hơn. Nhưng cũng nhiều cái vì sự vô tâm, thiếu hiểu biết, người ta đã đánh mất nó. Còn chăng trong ký ức của thế hệ những người lớn tuổi, sinh ra và trưởng thành nơi đây.
Đà Nẵng xưa hay nay đều có nét đẹp riêng. Sông Hàn vẫn đẹp, lãng mạn, êm đềm hơn Danube hay Seine. Sông Hàn không hung dữ như Vonga hay Neva.
Nhà thờ Con Gà không nổi tiếng như Note Dame de Paris, nhưng sạch sẽ, dịu dàng, yên tĩnh hơn.
Đà Nẵng người ta hiền hoà nhưng tráng lệ với những toà nhà cao vút. Tiếc thay, trên những con đường thênh thang đầy những xe hơi đời mới, lại thiếu đi những chiếc xe đạp với mái tóc ngược gió thơm mùi bồ kết.
Đà Nẵng người ta bây giờ lắm cậu bé tóc đổi màu, những cô bé chưa qua tuổi dậy thì , đã biết hôn nhau trên đường phố, dưới những hàng cây bên đường. Đà Nẵng của người ta thiếu đi những đôi tình nhân tay trong tay, dạo chơi trên phố.
Đà Nẵng ngày nắng, ngày mưa thay đổi nhiều.
Đổi thay như lòng người thay đổi.
Nhưng ...
Đà Nẵng vẫn còn những con người thật dễ thương.
Bạn có thể bắt gặp đâu đó trên đường phố, trong công viên,quán xá, trong các ngõ hẽm, chợ búa, nụ cười đáng yêu của người Đà Nẵng cũ.
Bạn cần hỏi đường à ? Xin sẵn sàng. Trước khi chỉ cho bạn một lối đi, hãy nhận nụ cười của người Đà Nẵng trước đã. “ Này , anh cứ đi thẳng qua hai cái ngã tư, queọ phải bỏ bốn ngã tư với một cái ngã năm, quẹo trái. Xong rồi lại quẹo phải, đi thêm hai ngã tư với cái ngã ba nữa là tới...bệnh viện ABC “ Đại loại như vậy đó.
Thấy ông chạy xe máy biển số lạ, sớn xác tìm số nhà, dừng đột ngột giữa đường, người Đà Nẵng “ gai tinh con mắt “. Nhưng trước khi mắng, cười cái đã.” Ê, mi muốn lên Nguyễn Lương Bằng hả ? “. Chẳng là nơi này có địa chỉ nhà thương điên.
Đà Nẵng nội thành cũng có nhiều cái lạ. Ban đêm , xe hơi dừng đậu khắp nơi nhưng không sợ trộm cắp, tháo kính, phá xe. Trong những con hẽm, xe máy dựng san sát nhau. Không mấy ai bận tâm, lo lắng trước giờ đóng cửa đi ngủ, ra xem xe mình còn hay mất.
Người xứ khác về đây ngụ cư, khó có thể học đòi cái đổ đốn của người Đà Nẵng. Bởi khó tìm cái đổ đốn của người Đà Nẵng mà học hỏi. Nhưng bọn trẻ thế hệ sau này cũng lai, pha đi ít nhiều tính cách của người xứ khác.
Đà Nẵng ngày nắng, ngày mưa hay giông bão, có cho dù thế nào đi chăng nữa,trên môi mắt họ luôn có nụ cười. Một kiểu cười rất lạ mà ai cũng thích.
Đà Nẵng , ngày nắng, ngày mưa, người trong nước hay đang ở nước ngoài, ai cũng muốn một lần đặt chân đến.
Họ muốn đi tìm nụ cười thân thiện, dễ mến không nơi đâu có được.
Bùi Thanh Xuân ( 1968-1975 )
( ĐS PCT “ Bạn Cũ Trường Xưa “ , Đại Hội Toàn Thế Giới Kỳ V, California 9 tháng 7 năm 2023 )