Trung Học Phan Châu Trinh

: Trần Hoan Trinh; Trung Học Phan Châu Trinh; 20 February 2023; Hits: 706

Có Một Ngôi Trường….

Truong PCT 1954 1966 Edited

Là mộng ước một thời

Là trái tim muôn thuở

Là hi vọng sáng ngời

Là tương lai bất tử

Ơi ngôi trường thân yêu

Cả một đời ở đó

Vẫn còn thấy chưa nhiều

Vẫn còn nghe mới lạ

Và em là hơi thở

Đã nuôi sống tình anh

Em là đêm trăng thanh

Cho lòng anh bát ngát

Em là dòng suối mát

Em là trận mưa hiền

Em như một nàng tiên

Cho trường thành huyền thoại

Trường và em chói lọi

Trong sâu thẳm hồn anh

Em và trường mông mênh

Hai thiên đường rực rỡ

Chiều nay như trẻ nhỏ

Anh ngủ trong tình em

Nghe mùa Xuân trở lại

Trên sân trường cỏ xanh

Trần Hoan Trinh

( “ Tiếng Chim Ngoài Cửa Lớp “, Đà Nẵng 2002 )

: Phan Văn Dinh; Trung Học Phan Châu Trinh; 05 February 2023; Hits: 704

Đến Giờ Vào Lớp

Giotanhoc

Thường khi đến giờ ra chơi, tụi tôi hay kéo nhau ra cổng sau, đến mấy cái quán xe đẩy bên đường kiếm chút gì xả hơi.

Con đường phía sau trường Phan Châu Trinh khá rộng và ít xe cộ, những tàng cây cao rợp bóng đủ để che chở chúng tôi trong chốc lát. Vừa ra tới nơi là tụi tôi kêu đồ uống ngay kẻo không kịp giờ, có đứa kêu mua mấy điếu thuốc phân phát cho bạn bè, ai cũng phì phèo ra vẻ sành điệu, dù mới học lớp Chín tức đệ tứ. Cỡ lớp tụi tôi chỉ biết tung hoành phía mặt sau này chứ đâu dám lảng vảng con đường tưng bừng phía cổng trước, nhất là ngã tư đường Phan Châu Trinh gặp đường Thống Nhất của trường Nữ Trung Học. Khu vực này là của các lão lớp 11,12.

Đến giờ ra chơi , ngã tư này thật là náo nhiệt, mấy chàng ở bên này tụ tập hút thuốc, mua bán vu vơ mà ngóng về sân trường rợp áo trắng. Ở bên kia, bên trong hàng rào, hàng chục cánh tay thon thon thò ra vẫy lia lịa mấy cái xe bán đậu xanh đậu đỏ, xi rô, nước mía...bánh kẹo, không quên kèm theo những tiếng thánh thót thúc dục người bán hàng . Tôi nghĩ mấy quán này còn làm ăn phát đạt, bèn nhẩm một câu vè :

“ Kiếp sau nếu được làm người, làm anh bán kẹo...trước hàng rào trường em “.

Vào thời đó, tôi ước gì mình học lớp 12, có một cô bạn gái học bên trường Nữ cho le lói với thiên hạ, nhưng chỉ là ước mơ thôi. Sau này khi lên lớp 12, làm báo Xuân như tờ Hương Đất, Hướng Dương, mấy tên bạn đua nhau qua Trường Nữ bán báo, nhưng tôi thì thụt lui. Mỗi khi có dịp đi ngang qua đó, tôi chỉ dám từ ngoài đường dòm vô, có khi nào cả gan bước qua cái cổng có dốc cao cao đó. Nếu ai mà trói tôi vào sân trường Nữ thì e tôi sẽ đứng tim chết ngay !

Trở lại con đường phía sau trường, tụi tôi lửng thửng nhả khói thuốc nhìn người qua lại. Thỉnh thoảng cũng có một vài bóng áo trắng lạc đàn, phóng xe Honda vụt qua hay rề rề trên chiếc xe đạp Minu, cho tụi tôi ngoái cổ nhìn theo cũng đỡ ghiền. Có hôm đứng xớ rớ như vậy mà làm được việc thiện. Số là có hai chiếc xe hơi chạy ngược chiều, ham tránh nhau làm một cô học trò cởi xe gắn máy phải dạt vào lề. Hai bên lề đường toàn đất cát, chiếc xe nguệch ngoạc mấy đường rồi người đi đằng người, xe đi đằng xe, bụi bay mịt mù. Cô ta rất hoảng sợ, trong tụi tôi liền có đứa đỡ cô nhỏ đứng lên , đứa đi kiếm đồ cứu thương, đứa thì lo dựng chiếc xe, đứa khác nữa đi gom mớ sách vở bút viết vung vải khắp nơi...

Sáng nào cả bầy cũng ra con đường này mà không thấy chán. Ngày tháng bình yên, vô tư lự như cỏ cây. Tôi vẫn nhớ những khuôn mặt thân quen và dãy phòng học nằm ngang lối đi ra sân bóng rỗ, chỉ có hai phòng, có cái trống để ngoài hiên , mỗi lần đánh lên nghe lùng bùng hai lỗ tai, đó là lớp 9/4,năm 1968, về sau đa số gom vào những lớp B2.

Giờ ra chơi hôm nay tụi tôi không đi ra con đường phía sau nữa mà ở lại trong lớp vì có một anh chàng trong đám lộn xộn bày ra một trò chơi làm mọi người xúm lại. Cái mà anh ta mang tới là một bọc thuốc súng, sau này tôi mới biết thứ này là thuốc bồi của pháo binh, từng thỏi bỏ vào súng đại bác bắn cho xa hơn...Khi gỡ gói thuốc súng này ra sẽ có từng viên nhỏ, hình trụ, trông như hạt đậu đen. Nếu lấy giấy bạc trong bao thuốc lá bọc kín viên thuốc, rồi xoắn lại hai đầu như viên kẹo ,một đầu xoắn hơi lơi, và đem kê nghiêng một chút rồi châm lửa thì viên kẹo thuốc súng này sẽ phóng lên như một hoả tiễn , phụt lửa đàng sau, kéo theo một vệt khói dài, chênh chếch lên trời . Kể sơ như vậy chắc các bạn thấy rõ trò chơi này cũng khá hấp dẫn phải không ? Nhiều khi cái hoả tiễn tí hon này không bay lên trời mà bay sà sà, hay quay vòng vòng, xịt lửa tại chỗ vàng khè. Nó bay chẳng theo đường lối nhất định nào, khi thì tông cái này rồi đổi hướng va vào cái khác. Có khi nổi hứng đâm thẳng vào người châm lửa nó, mấy đứa nhát nhát cũng hơi né xa. Suốt giờ ra chơi này chúng tôi thi nhau kê viên thuốc súng lên mặt bàn mà đốt liên tục. Mùi thuốc súng trong lớp đã bốc hương pháo Tết thơm lừng. Gói kẹo thuốc đã vơi đi gần hết, khi còn vài viên đã kê lên, để sẵn sàng phóng, chợt tiếng trống tùng tùng vào học vang lên, khiến bừng tĩnh mọi người . Mấy đứa nhìn nhau tiếc nuối, tự hỏi : “sao giờ ra chơi hôm nay có vẻ ngắn hơn mọi khi “. Bỗng có tiếng nói chậm rãi :

- “ Thôi ! …Đến giờ vào lớp “ rồi cả đám tiu nghỉu quay trở về bàn mình.

Giờ học tiếp theo là môn Việt Văn của Cô Mộng Hoàn, trong lớp khá trật tự, im ẳng, cái không khí khác hẳn trước đây. Ngồi chờ Cô giáo vào lớp thấy thật lâu và sao mà trống trải thế. Mấy cậu ngồi bàn sau coi bộ còn tiếc rẻ cuộc chơi , nên đặt dưới hộc bàn châm thêm một viên cuối cùng, xì...xẹt...thêm một làn khói trắng bay ra giữa lớp. Đúng vào lúc đó thì...Cô giáo vừa bước vào ngang tới cửa lớp. Cô dừng lại một giây, có lẽ ngạc nhiên vi hình như có mùi gì lạ lạ và ngay khoảng trống giữa lớp còn có những vần khói mờ mờ bay lên. Cô đến bàn của mình, lật qua lật lại từng trang giấy, vẫn là công việc như thường ngày của Cô. Sau đó tôi nhận thấy Cô vẫn ngồi trên bàn giáo sư một hồi lâu, có lẽ Cô phân vân vì mấy chuyện hơi khác thường xảy ra hay Cô muốn nghỉ cho khỏe thêm một chút ?!

Ở dưới này , trong hộc bàn nằm sát tường còn một viên lẽ loi nữa, và cũng đã kê sẵn. Chưa biết tính sao đây, dẹp đi hay ...làm thêm một lần cuối cùng nữa ??? Tôi ngồi ở bàn sát kế trên , vội lấy hộp quẹt của thằng bên cạnh, xoay người lại và châm lửa vào nó ( viên pháo hấp dẫn ). Ở trên bục, tôi nghe tiếng guốc của Cô thong thả bước ra giữa lớp, cũng là lúc viên thuốc súng đã rời vị trí, nó nhắm bảng đen vụt bay tới, kẽ thẳng một đường rồi rớt ngay trước mặt Cô giáo. Có tiếng ai vừa la lên...Tôi tái mặt lẫn bàng hoàng...Cô giáo một phút ngỡ ngàng và bối rối. Rồi Cô nghiêm mặt lại, vội vàng bước ra khỏi cửa lớp. Cô tiến lên văn phòng, ở phòng hội đồng giáo sư.

Trong lớp giờ này mới có tiếng xôn xao, câu đầu tiên tôi nghe được là :

-“ Chết rồi, tuị bây ơi !!!

Rồi có tiếng hỏi dồn dập :

- “ Đứa nào chơi vậy ???”

Ở mấy dãy bàn trên không ai biết nhưng phía sau “ xóm nhà lá “ này đều rõ ai là thủ phạm. Lại có đứa rên rỉ giùm tôi :

-“ Ráng thêm làm chi cho đổ nợ !!!

Tôi không bàn luận gì với ai, chỉ ngồi cắm đầu xuống bàn và lòng dâng lên một niềm ân hận. Tôi không biết phải làm gì đây ?

Khi tiếng lào xào vì cả lớp đứng lên, tôi cũng đứng lên theo. Nhìn ra cửa, tôi thấy Cô Mộng Hoàn và thầy Tổng Giám Thị tức thầy Lê Long Viên cùng bước vào. Cô đến đứng bên bàn của mình, thầy Viên đứng ngay giữa lớp. Thầy đảo mắt một vòng, qua cặp kính trắng tôi vẫn thấy sự uy nghiêm của vị TGT. Tay thầy nắm cây roi mây dài thượt, mà thỉnh thoảng thầy vẫn đem theo khi đi daọ quanh trường. Thầy buông gọn một câu :

-“ Trò nào ???

Cả lớp mộy giây căng thẳng...Có những cái cổ xoay nhẹ nhẹ. Tôi đưa cánh tay lên, không nhanh không chậm .

- “ Lên đây ! Tiếng thầy dục dã.

Tôi len ra khỏi bàn, tay chân lúc này sao quá vụng về, hất đổ cuốn vở trên bàn, chân đá vào cẳng ghế, và chẳng nhìn gì hai bên. Tôi cảm thấy ngán cái roi thầy đang cầm trên tay. Và từ từ bước ra giữa lớp như một tên tử tội.

- “ Úp mặt vào bảng,dang hai tay ra ! “

Thầy ra lệnh. Mũi tôi vừa chạm vào tấm bảng đen thì :

Bốốốp...

Trời ơi ! tôi nghe như ba tiếng pháo vang sau lưng mình. Tai lùng bùng, người nóng ran, tôi nghiến răng chịu đau. Thầy đã dùng hết sức chưa ? hay do sự lợi hại của cây roi mây mà tôi nghe đau thấu xương. Tôi đưa tay ra sau xoa xoa phần dưới thắt lưng .

-“ Về chỗ ! “

Phiên xử kết thúc. Tôi nhẹ người, xoay lưng vội vã trở về bàn mình, nhưng không thể chảy nước mắt được...Thật là ngượng ngùng, tâm trạng thì rối bời. Tôi thầm nghĩ, nếu viên thuốc súng còn sức bay thêm chút nữa thì không biết chuyện gì sẽ xảy ra ?!

Thầy Viên nói gì với Cô giáo , rồi bỏ đi ra.

Giờ học sau đó rất khô khan, trôi đi nặng nề. Tôi không ghi nhận được gì. Những diễn biến vừa rồi cứ chạy lung tung trong đầu tôi. Cũng may tôi không bị phạt cấm túc. Nếu như tôi bị đuổi học thì e chỉ có nước chết ! Tôi nghĩ, sao thầy không hỏi han gì thêm ai là đồng bọn ? Có đứa đem thuốc súng tới mà. Có đứa đem hộp quẹt nữa. Thầy phải tặng mỗi đứa một roi cho tụi hắn biết mùi chớ ! Thật nghĩ vẫn vơ.

Hết giờ. Khi Cô Mộng Hoàn ra về, tôi muốn đến xin lỗi, nhưng sợ phải đối diện với Cô, tôi còn rụt rè quá. Điều ân hận nhất trong chuyện vừa rồi là làm Cô sợ. Cô còn rất trẻ, mới ra trường ít lâu. Tôi nhớ tóc Cô dài nhất trường, có lần Cô nói luận án ra trường của Cô bàn về đề tài “ Văn chương Việt nam...trong Đồng bóng “.

Sau này lên Đệ nhị cấp, tôi không học lớp nào của Cô Mộng Hoàn nữa, hay Cô đã chuyển đi trường khác. Tôi không gặp Cô từ đó.

Dòng thời gian trôi qua, vật đổi sao dời, thầy cô, bạn hữu lưu lạc khắp bốn phương, tám hướng. Mới đây tình cờ nơi đất khách, tôi biết tin Cô, liền gọi đến thăm, Cô trò thủ thỉ tâm sự.

Mãi đến lúc này, sau gần 40 năm cách biệt, thì Cô mới hay : - “ A ! thì ra cậu là thủ phạm !!!”. Tôi hẹn với Cô, lần tới có dịp đến thăm, tôi sẽ đem theo một cây roi mây để Cô tùy nghi xử dụng !

Không biết các bạn có nhiều kỷ niệm thơ mộng thời đi học không ? Riêng tôi là như vậy đó. Nhưng hình ảnh ngôi trường xưa với những tàng cây rợp bóng trước sân và những con đường ngày hai buổi không bao giờ phai nhoà trong tâm tưởng. Khung trời với ước ao thầm kín là được cùng ai daọ bước, dù đi song đôi hay chỉ dám đi sau một khoảng cách cũng là những ghi dấu cho thời hoa mộng.

Tôi không có duyên mà có nợ với trường Nữ Trung Học, sau này đã cùng một nữ đệ tử của lớp 12A2, HY, bôn tẩu giang hồ.

Xin gởi hai câu cho những ai khắc ghi kỷ niệm với ngôi trường trong ký ức...

Nhớ ai, tóc dài áo lụa

Đường về, tiếng lá reo vui...

Tiếng lá reo vui hay trong lòng những người học trò đã biết reo vui...

Kính tặng Cô Mộng Hoàn.

Riêng về các bạn cùng lớp Đệ tứ PCT nk 1967-1968

PhanmongHoan HangHonThonVi2

Phan Văn Dinh

Atlanta, Xuân 2005

( Kỷ yếu Hội Ngộ PCT-HĐ, 30 năm xa xứ, 2005 tại Hải ngoại )

: Nguyễn Đăng Ngọc; Trung Học Phan Châu Trinh; 27 January 2023; Hits: 695

Gốm Cổ Việt Nam Thế Kỷ 15 Kho Tàng Hội An, Một Di Sản Văn Hóa Lớn Của Việt Nam

Gốm Cổ Việt Nam Thế Kỷ 15
Kho Tàng Hội An, Một Di Sản Văn Hóa Lớn Của Việt Nam

...nước Đại Việt ta từ trước

Vốn xưng nền văn hiến đã lâu .

Cõi bờ sông núi đã riêng ,

Phong tục Bắc Nam có khác...

( Bình Ngô Đại Cáo – Nguyễn Trãi )

Lời cáo của Nguyễn Trãi xác định văn hoá nước ta độc lập với Trung quốc hơn năm trăm năm trước lại được chứng minh hùng hồn gần đây qua việc tìm thấy một số lượng lớn đồ cổ có giá trị nghệ thuật cao, sáng tạo sau thời Ức Trai chẳng bao lâu.

Đứng vào hàng đầu trong những cuộc phát triển trên thế giới vào thế kỷ 20 , cuộc phát kiến này quan trọng không những vì số lượng đồ cổ tìm thấy đã nhiều mà chính nhờ vào nó giới nghiên cứu lịch sử nghệ thuật Đông Nam Á có thêm nhiều kiến thức chính xác , nhận rõ vai trò và giá trị của nghệ thuật gốm Việt Nam, xưa nay bị lu mờ bên hình bóng Trung quốc.

Tau va xa lan

Thực hiện ngoài khơi Đà Nẵng và kéo dài trong ba năm từ 1997 đến 1999 , cuộc khai quật đã phát hiện và thu hồi từ đáy biển sâu hơn một phần tư triệu ( 250.000 ) món gốm cổ Việt Nam, xưa đến 500 năm theo đo lường Carbon 14. Số gốm cổ vớt được gồm có 150.000 bát, đĩa, bình hoa, nậm rượu, bình trang trí, tượng kỳ lân, tượng rồng …( H. 1-2-3 ) trong tình trạng nguyên vẹn hay gần như nguyên vẹn, sáng tạo với xảo năng kỳ diệu và hơn 100.000 món hư hỏng ở nhiều mức độ khác nhau.
IMG 5137R

IMG 5139R

IMG 5142R2

Ngoài số lượng được vớt lên vừa nói còn có một số khác, lớn hơn nhiều theo tính toán , hiện vẫn còn nằm ở đáy biển.

Nguy hiểm, khó khăn và tốn kém , dich vụ khai quật do Công ty trục vớt Saga ( Mã Lai ) đài thọ phần lớn phương tiện và tài chánh. Cơ quan khảo cổ Anh Mare-Oxford cung cấp kiến thức chuyên môn phối hợp với các cơ quan chức năng trong nước.

Việc đi đến công cuộc khai quật và thu hồi cổ vật bắt nguồn từ một số sự kiện tầm thường. Vào quảng đầu thập kỷ 90 , một số ngư dân vùng Hội An ( Quảng Nam ) đã lưới được từ ngoài biển khơi một số ít bát đĩa xưa. Họ cất dấu rồi lén lút bán cho các nhà buôn đồ cổ. Thấy có lợi, họ tiếp tục quẳng lưới và rà sâu xuống đáy biển . Được thêm một số khác họ lại dấu diếm và kín đáo bán tiếp. Số đồ cổ bán ra dần dà thấy bày bán ở các tiệm đồ cổ Hội An , Saigon,Singapour,Tokyo, Hongkong và London. Không lâu sau, hải quan ở sân bay Đà Nẵng đã bắt giữ hai thương gia buôn đồ cổ người Nhật với những chiếc va-ly đầy những đồ gốm cùng loại.

Một số chuyên gia khảo cổ từng chú ý đến gốm Việt Nam trong nhiều thập kỷ qua dựa vào những sự kiện trên tin rằng tại vùng biển Việt Nam có một kho tàng đồ cổ nhưng không rõ ở đâu. Tự tìm kiếm và liên hệ với các cơ quan Việt Nam họ đã tiếp xúc được với các ngư dân từng lưới được những món đồ cổ.

Theo chỉ dẫn của các ngư dân này và dùng máy móc đo lường, kho tàng đã được xác định. Đó là một chiếc thuyền buôn , nhiều phần chắc là của Thái Lan, bị đắm từ xa xưa ở độ sâu 70m dưới mặt nước, cách bờ biển Đà Nẵng 22km, gần mũi Cù lao Chàm ( H.4 ).

Chuyên viên khảo cổ của Mare Oxford lần đầu tiên đứng trên chiếc thuyền bị đắm đã phần nào thất vọng vì thuyền như vừa nói, đắm ở mức khá sâu, nước lạnh căm , tầm nhìn được rất ngắn và rọi đèn đến đâu chỉ thấy toàn những mãnh vụn ở đó. Cách vớt và rà lưới của ngư dân làm vỡ nát khá nhiều món . Tuy nhiên sau lúc thăm dò lớp bùn ở đáy thì thấy còn có nhiều chồng bát đĩa chôn sâu vào trong ấy. Từ phát hiện này các chuyên viên trong và ngoài nước cùng đi đến quyết định khai quật chiếc tàu như một hiện trường khảo cổ.

Việc khai quật thành công không phải là một công việc dễ dàng vì đã có nhiều trở ngại lớn lao. Trước tiên như đã nói, chiếc tàu đắm ở một mức khá sâu, không thể dùng bình hơi thông thường để lặn mà phải dùng đến lối lặn với thùng lặn bão hoà ( saturation diving ) , một lối lặn rất nguy hiểm cho thợ lặn nếu xảy ra một sơ xuất nhỏ nào ( H. 5 ). Thứ đến tại vùng biển này hằng năm thường có những cơn bão lớn . Những cố gắng khai quật trong năm 1987 và 88 đã phải đình chỉ chỉ vì hai chiếc xà- lan lớn dùng vào việc khai quật suýt bị đắm. Thêm nữa vùng này vẫn như thời xa xưa còn có nhiều đám cướp biển hoành hành . Vào thập kỷ qua đã có hàng ngàn chiếc tàu và thuyền bị cướp và riêng năm 1995 theo thống kê, đã có đến 195 vụ trong lãnh hải này. Những chiếc xà-lan chất chứa đầy dụng cụ lặn đắt tiền và cổ vật vớt lên hẳn là những mục tiêu không thể tránh khỏi sự dòm ngó của bọn cướp nên cần được đề phòng và bảo vệ chặc chẽ.

IMG 5144R

Việc thu vớt tiếp tục vào năm 1999 và tiến hành ở mức cẩn thận tối đa. Hai chiếc xà-lan lớn đầy đủ dụng cụ và phương tiện túc trực tại nơi. Một tàu con thoi liên lạc với đất liền để cung cấp ngay những nhu cầu khẩn thiết. Trước khi vớt, chiếc tàu đắm có kích thước khá lớn, dài 30m và rộng 10m, được một tấm lưới sắt thưa chia thành ô vuông mỗi bề 2m . ( H. 6 ).

IMG 5145R

Gốm thu hồi được xếp lên trên xà-lan theo đúng khung tương đương để giữ nguyên vị trí tương đối ở đáy biển. Công việc bảo tồn được thực hiện ngay trên xà-lan. Các đồ gốm vớt lên sau khi được rửa sạch, chụp hình, ghi chú đặc điểm , xã mặn ( desalisation )…được xếp vào kho tạm thiết lập ở Cù lao Chàm trước khi chuyển về kho chính ở Đà Nẵng để tiếp tục công việc bảo trì. Xét chung lại công việc bảo trì còn khó khăn và tốn kém nhiều công sức và tiền bạc hơn cả việc trục vớt.

Số gốm cổ thu hồi được từ ngoài khơi Đà Nẵng có tầm mức quan trọng đặc biệt. Từ trước đến nay sự hiểu biết nói chung về kỹ nghệ gốm và việc mậu dịch gốm ở các nước Đông Nam Á rất hạn chế vì các nhà nghiên cứu thường bị lóa mắt trước tầm cỡ lớn về mậu dịch và sản xuất của Trung quốc. Gốm Việt Nam không được chú ý tới nhiều, coi như lệ thuộc vào gốm Trung quốc. Việc thu hồi gốm từ Hội An đã thay đổi quan niệm trên. Có những thời kỳ gốm Trung quốc không làm chủ thị trường mậu dịch và gốm Việt Nam không lệ thuộc vào Trung quốc như người ta thường nghĩ. Thật ra thì gốm Việt Nam đã đóng vai trò cung ứng cho thị trường quốc tế khi nền kỹ nghệ gốm của Trung quốc bị sa sút như vào thời nhà Minh bế quan , ngưng sản xuất và xuất cảng gốm ra nước ngoài.

Những gốm vớt được từ biển Đà Nẵng tổng quát là những đồ men chìm màu xanh-trắng ( underglaze blue and white ). So sánh với gốm Trung Hoa thì gốm cổ từ kho tàng Hội An có phần giống với gốm thời Nguyên Minh sản xuất một trăm năm về trước. Nhưng dù phỏng theo mẫu trang trí của Trung Hoa, gốm vớt được tại Hội An là một loại gốm riêng , độc lập, biểu lộ rõ rệt tính đặc thù Việt Nam với những nét vẽ trang trí nhẹ nhàng, phóng khoáng và biến hoá hơn, vượt hẳn gốm Trung Hoa bị gò bó trong khuôn khổ điển lệ.

Xin đọc một đoạn phê bình sau đây của một chuyên viên khảo nghệ thuật Đông Á thuộc Công ty buôn đồ cổ Butterfield : “Người thợ gốm Việt Nam đã tạo ra những hình dáng hết sức đặc thù và mới mẻ như những chén có con két ôm theo miệng, một hình dáng tìm thấy riêng ở kho tàng đồ cổ Hội An. Ngoài ra người nghệ sĩ gốm Việt Nam còn biểu lộ được bản sắc và sức sống vào trong những đồ hình thiên nhiên như hình chim...hoặc những đồ hình nhân gian khác như hình con cá gáy nhảy trên đám cỏ rong. Có những nét tuyệt diệu vẽ những vật linh thần thoại, những hình vẽ thanh lịch vẽ hoa mẫu đơn và hoa sen nở. Tất cả đã được diễn tả bằng một ngọn bút phóng túng thoải mái phối hợp với sắc độ và đường nét chừng mực để phản ảnh chi tiết và tạo nên cảm giác tinh khôi nguyên thủy “. ( The Vietnamese potter produced such original and inventive shapes as the parrot cups that are found uniquely in the Hoi An Hoard. Meanwhile, the Vietnamese ceramic artist brought a confidence and energy to the representations of the natural world, as seen in the bird on the vase belowand in the other popular designs, such as leaping dragon fish among waterweeds. There are superb line drawings of majestic and mythical creatures and of elegant peonies and lotus blossoms. All were captured with a combination of loose brushwork and carefully grades washes and lines to elaborate detail and original effect ) .

Những gốm vớt được từ biển sâu ngoài khơi Đà Nẵng có cái như còn mới nguyên nhưng nói chung mang dấu vết của 500 năm nằm sâu dưới đáy biển. Lớp men phủ ngoài gốm đã sờn mòn theo nhiều mức độ , có thứ mặt gốm không còn bóng nhoáng, màu sắc các hình vẽ mờ phai và có thứ mất hẳn men, chỉ còn lớp gốm thô bên trong …Ở dưới nước sâu sau một thời gian dài nên trên mình có một số võ sò, võ ốc, đá, cát hoặc rong rêu ở đáy biển dính cứng vào. Những vật lạ này đôi lúc làm tăng vẻ đẹp của gốm nhưng nói chung lại nhắc nhở cho chúng ta biết là gốm đã được biển sâu thử thách qua một thời gian dài . ( H. 7 )

IMG 5146R

Từ những gốm thu hồi được ở kho tàng Hội An thử tìm về nguồn gốc. Đem so sánh những gốm này với những gốm cổ còn gìn giữ và trưng bày ở các viện bảo tàng Hải Dương hay Hà Nội hoặc so sánh với các mảnh gốm xưa đào được ở các vùng Chu Đậu và Bát Tràng, phía Bắc Hà Nội chúng ta thấy có sự tương đồng trong cách chế tạo, trong vật liệu , nước men và trang trí . Điều này cho phép kết luận là những gốm vớt lên từ biển Hội An là do các lò gốm như Chu Đậu hoặc Bát Tràng ở Hải Dương làm ra. Với một số lượng lớn, có giá trị nghệ thuật cao lai được chuyên chở trên một chiếc thuyền buôn cở lớn từ nước ngoài, điều này cũng cho phép đoan xác là nước ta đã có một kỹ nghệ gốm qui mô, lâu đời. Gốm sản xuất ra không những để cung ứng nhu cầu trong nước mà còn để xuất cảng sang nhiều nước khác.

Các kết quả nghiên cứu gần đây cho biết đã tìm thấy nhiều gốm Việt Nam ở các nước láng giềng. Gốm Việt Nam đã có mặt trên các đảo Phi Luật Tân và ở trên thuyền Padawan, đắm từ xưa ở ngoài khơi đảo Panawan. Ở Nam Dương cũng có nhiều gốm Việt Nam. Có nhiều tượng gốm Việt hình dung người phụ nữ mặc triều phục hai tay bưng bát hương ở miền Đông Java. ( H. 8 ).

IMG 5147R

Theo các nhà khảo cổ học thì những tượng này với giá trị nghệ thuật cao, đã do triều đại Majapahit ở vào thời thịnh đạt du nhập vào Java trong thế kỷ 15. Trong cuộc khai quật thực hiện vào năm 1988 ngoài khơi đảo Brunei người ta cũng đã tìm thấy nhiều đồ gốm Việt Nam.

Theo đo lường thì những gốm này được sản xuất sau gốm vớt được ở Hộ An không bao lâu. Ở Thái Lan và ở Nhật Bản rải rác đều thấy gốm cổ Việt Nam.

Ngoài Nam Dương ra, nơi tìm thấy nhiều gốm cổ Việt Nam nhất là các nước Trung Đông. Các thương gia người Ả Rập hình như đã chú ý đến thị trường gốm Việt Nam từ lâu và họ đã bán cho các thợ gốm Việt Nam chất cobalt, một kim loại để chế biến ra men xanh hay nâu như họ đã từng bán cho các thợ gốm Trung Hoa. Có thể họ đã mua gốm Việt Nam qua trung gian các thương gia Trung Hoa nhưng cũng có thể họ đã đặt hàng trực tiếp cho các nghệ nhân gốm Việt Nam. Trong những gốm cổ Việt Nam thấy được ở Trung Đông có những bình hình dáng không thấy trong truyền thống Việt Nam. Những hình này có lẽ do các thương gia Ả Rập đặt hàng rồi sau đó các nhà làm gốm Việt Nam tiếp tục mô phỏng theo. Có những đĩa lớn để chứa thức ăn dùng trong tế lễ và thích hợp cho tập tục ăn tập thể của nhiều tôn giáo ở Trung Đông như đĩa thấy ở đền Aedebil thuộc Teheran.

Và nổi tiếng là một nậm chứa ( vase bouteille ) nổi tiếng ở viện bảo tàng Topkapi Saray ( H. 9 ) Nguồn gốc của nậm này một thời đã được bàn cải nhiều. Trước đây có chuyên viên bảo là của Trung quốc nhưng nay thì đã được xác nhận là do nghệ nhân Việt Nam làm ra. Vòng quanh cổ nậm có ghi : “ Thái Hoà bát niên, Nam Sách châu, tượng nhân Bùi thị hí bút “ nghĩa là nữ họa sĩ họ Bùi ở châu Nam Sách vẽ cho vui vào năm Thái Hoà thứ tám “ . Nam Sách thuộc tỉnh Hải Dương và Thái Hoà năm thứ tám tương đương với 1450 .

IMG 5148R

Gốm cổ Việt Nam có khi vượt qua Trung Đông đến tận Ai Cập và vùng Địa Trung Hải. Giữa những mảnh vở gồm cổ Trung Hoa đào xới được ở Fostat ( Cựu Cairo ) thuộc Ai Cập có một mảnh gốm Việt có vẽ hoa với nét vẽ điêu luyện ( H.10 ) giống như nét vẽ ở cái nậm tại bảo tàng viện Topkapi.

IMG 5149R

Lại còn thấy gốm cổ Việt Nam tại một số gia đình quí tộc ở Châu Âu như cái bát men lam được thống kê vào năm 1595 trong bảng liệt kê những đồ vật ở điện Zwinger- Dresden . Bát này là một tặng phẩm của Công tưỡc Florence cho hoàng tử xứ Saxony ( H. 11 ) .

IMG 5150R

Điểm qua sơ lược một số ít đặc điểm của gốm cổ Việt Nam đặc biệt là gốm từ kho tàng Hội An và căn cứ vào sự hiện diện rộng rải của các thứ gốm ấy qua nhiều thời đại và ở nhiều địa phương trên thế giới, chúng ta có thể kết luận là Việt Nam đã có một kỹ nghệ gốm từ lâu đời. Gốm cổ sản xuất từ Việt Nam có giá trị nghệ thuật cao, không thua kém gì gốm Trung quốc. Tuy chịu ảnh hưởng phần nào của Trung quốc, nhưng gốm Việt là một loại gốm riêng, độc lập với nhiều mẫu hình trang trí thanh nhã và độc đáo, những đường nét nhẹ nhàng phóng khoáng. Gốm cổ Việt Nam đã được nhiều giới thượng lưu sành điệu ưa chuộng, điều này nói lên sự đóng góp quan trọng và tích cực của Việt Nam vào lịch sử nghệ thuật của Đông Nam Á.

Gom Chu dau

San Diego, Mùa Xuân Tân Tỵ ( tháng Giêng, 2001 )

Nguyễn Đăng Ngọc

: Trần Hoan Trinh; Trung Học Phan Châu Trinh; 22 December 2022; Hits: 730

Rồi Một Ngày Trở Lại

ảnh hoa phượng đẹp5 E

Rồi một ngày anh trở lại

Đứng bên cổng cũ ngắm Trường xưa

Cây sao già ấy vừa thay lá

Đã nhận ra người tóc trắng chưa ?

Rôi có một ngày anh trở lại

Đứng trên thềm cũ gọi mùa xuân

Hỏi ai một thuở sân trường đó

Có nhớ ngày xưa aó trắng không !

Rồi có một ngày anh trở lại

Ngồi bên gốc phượng rụng đầy hoa

Rũ con ve cũ kêu mùa hạ

Trả nắng về cho tuổi học trò

Rồi có một ngày anh trở lại

Vào ngồi trong lớp đợi giờ chơi

Hình như bụi phấn bay vào mắt

Nên cứ mắt mình dụi mãi thôi

Rôi có một ngày anh trở lại

Âm thầm từng bước nhỏ hành lang

Mùa xuân như đã về đâu đó

Sao cuối lòng nghe cứ lá vàng !

hoa phuong roi truoc tren duong

Trần Hoan Trinh

( “ Tiếng Chim Ngoài Cửa Lớp “ Đà Nẵng, 2002 )

: Võ Cẩm Tú; Trung Học Phan Châu Trinh; 01 December 2022; Hits: 698

Họp Bạn

User Rating: 5 / 5

PCT 1958 65E

Sáng hôm ấy,

Trên đường Little Saigon - San Jose sương lạnh

Chúng tôi về họp bạn cũ Phan Châu Trinh,

Đà Nẵng thân yêu - đất Quảng quê mình

Năm mươi năm

Nửa vòng trái đất

Trọn ngày nồng thắm

Chúng ta còn gì ? Bạc phơ mái tóc !

Ôm chầm nhau - nước mắt như mưa...

Mái trường xưa - thương mấy cho vừa

Cùng ôn lại kỷ niệm vàng niên thiếu ...

Vắng mặt hôm nay mong bạn hiểu

Nguyễn Văn Như Florida,

Ngọc Bích Canada

Đang ốm không thể bay qua,

Lệ Nương Wesminster xót xa chân yếu !

Nắng thắm San Jose ngời chiếu

Mái ấm thân thương đôi nhạn Nam-Hồng

Đón bạn bè khắp chốn Tây Đông

Ghé dừng bước phiêu bồng viễn xứ :

Anh Cúc, anh Anh, anh Long, anh Nam, anh Dứ

Anh Tuấn, chị Hồng,anh Mảng, chị Nhung

Bắt tay Vinh ! cứ ngỡ ...ngập ngừng...

Im lặng ngắm Diệu Minh ...buồn bã !

Nghiệt ngã thời gian cuốn phăng tất cả !

Thì thẩn thờ, xa vắng, đăm chiêu ...

Hoa- Giao nhắc Lăng Cô cắm trại dựng lều ...

Kiến nấc lên : “ Ơi Việt Nam tổ quốc ! “

Tất cả chúng ta bùi ngùi thổn thức

Vừa nghẹn ngào Kiến hát : “ Ai qua bến Đà Giang ...”

Và ngẩn ngơ, xao xuyến, bàng hoàng

Cẩm Tú diễn ngâm : “Tình hoài hương “ não nuột

Anh Long tâm tình những năm tháng trước

Diệu Minh đáp lời : “ Em đến thăm anh một chiều mưa ...”

Những tấm hình đen trắng ngày xưa ...

Cùng xúm lại nhìn ai còn, ai mất

Mắt rưng rưng ngậm ngùi chua xót

Một phút lắng lòng tưởng nhớ các bạn đã ra đi

Chị Lụa, Hà Thuyền, anh Cảnh, anh Tập

Anh Hường, chị Hoà, chị Tám vĩnh viễn chia ly !

Còn lại những ai bên trời Tổ quốc :

Anh Chánh, anh Câu, anh Niên, anh Sùng, anh Hiệp

Anh Quế, Thu Hà, Lan, Cửu, Kim Quy...

Hy vọng ngày nào rồi sẽ có khi

Gặp thêm các bạn bên Anh, Pháp, Úc...

Giờ tuổi đời đắng cay chồng chất

Khói lửa đạn bom ngấm tắt lâu rồi

Nhưng vết thương lòng trong mỗi chúng tôi

Vẫn âm ỉ đau khó mà nguôi được.

Tình đồng hương lưu vong xuôi ngược
Luôn hướng về Tổ quốc thân yêu

Mẹ Việt Nam nắng sớm mưa chiều

Chúng tôi vẫn không quên “ Đất Tổ “

“ Uống nước nhớ nguồn “ chúng tôi ghi nhớ

Nguyện sẽ về thăm lại cố hương

Nghìn trùng...Vượt Thái Bình Dương

Quê Mẹ...Tình thương mật ngọt.

Đêm sắp tàn, luyến lưu chưa dời gót

Rồi cũng đành tạm biệt dưới sao khuya.

Sáng hôm sau, Thi, Tú phải quay về

Little Saigon đang mong ngóng

Suốt dặm đường, chúng tôi lặng ngắm

Đồi núi điệp trùng – nhớ bạn bấy nhiêu...

pctHS1

Midway, ngày 8 tháng 3, 2005.

Võ Cẩm Tú

(“ Kỷ yếu Hội ngộ PCT-HĐ “, 30 năm xa xứ, 2005 tại Hải ngoại )

Trung Học Phan Châu Trinh